ЭСРЭГ НЭГЖИЙН ТҮҮВЭР (II хэсэг)

1.	Толинд харах	Би бурхан Чи чөтгөр	-нэгдүгээр биеийн төлөөний ганц тоо (би) -хоёрдугаар биеийн ганц тоог заасан төлөөний үг (чи) -шашны ёсны итгэл болсон элдэв дүрс хөргийн зүйл (бурхан) -шашны мухар сүсгийн үүднээс далдуур хорлох чадалтай гэдэг хий юм (чөтгөр)	-тольдох (толинд харах)
2.	Гарын хуруу, хумс	Арван эмгэн Ардаа мөс үүрнэ Урдаа мах үүрнэ	- хойно, хойд тал (ард) - арын эсрэг утга, юмны өмнөх, энгэр, урд этгээд (урд)	- хүний мөрнөөс хурууны шувтрах үзүүр хүртэлх хэсгийн сарвуу (гарын хуруу) - амьтны хөл гарын хуруу, тавгийн өмнөх үзүүр дахь эвэрлэг зүйл (хумс)
3.	Гар, хөл	Дөршил ихт Дөрвөн баатрын Хоёр нь хоол унд бэдэрнэ Хоёр нь хол ойрыг хэмжинэ	- ойрын эсрэг утга (хол) -хол гэдэгтэй эсэргүүцэлдсэн утга, алс биш, зайтай биш, дөт, хол биш, холгүй (ойр)	- хүний мөрнөөс хурууны шувтрах үзүүр хүртэлх хэсэг (гар) - амьтны газар гишгэх мөч (хөл)
4.	Хуруу, хумс	Зузаан чулууг зумлаж болохгүй Нимгэн чулууг нээж болохгүй	- нимгэн гэдгийн эсрэг утга, юмны нимгэнгүй гүн хол буюу арвин их (зузаан) - зузаан гэдэгтэй эсэргүүцэлдсэн утга, нингэн (нимгэн)	- хүн амьтны гар хөлийн сарвуунууд (хуруу) - амьтны хөл гарын хуруу, тавгийн өмнөх үзүүр дахь эвэрлэг зүйл (хумс)
5.	Гарын хуруу	Ойн мод Урттай богинотой	- охор, богино гэдэгтэй эсрэг утга (урт) - уртын эсрэг утга, охор, уртгүй (богино)	- хүний мөрнөөс хурууны шувтрах үзүүр хүртэлх хэсгийн сарвуу (гарун хуруу)
6.	Гар	Өдөр нь дахтай Шөнө нь нүцгэн	- нар гарах цагаас нар шингэх хүртэлх үе (өдөр) - нэгэн хоногийн үдшээс гэгээрэх хүртлэх цаг (шөнө)	- хүний мөрнөөс хурууны шувтрах үзүүр хүртэлх хэсэг (гар)

7.	Гарын хуруу	Ах дүү тав Адил нэртэй Онд ондоо биетэй	-харилцан ижил тэнцүү, маш ойр төстэй (адил) -адил биш, өөр (ондоо)	- хүний мөрнөөс хурууны шувтрах үзүүр хүртэлх хэсгийн сарвуу (гарын хуруу)
8.	Гарын алга	Харахад ойр Хазахад хол	-хол гэдэгтэй эсэргүүцэлдсэн утга, алс биш, зайтай биш, дөт, хол биш, холгүй (ойр) - ойрын эсрэг утга (хол)	- гарын сарвууны дотоод хавтгай тал (гарын алга)
9.	Хөлийн шилбэ	Амьтны гэдэс урдаа байхад Ангаржалын гэдэс ардаа байна	-өвөр, нүүр тал, өмнө (урд) -ар талд, цаад талд хойд талд (ард)	- хүний шаант чөмөгний нарийн үзүүр тушаа газар (хөлийн шилбэ)
10.	Хөлийн шилбэ	Амьтан бүхэн Урдаа гэдэстэй Ятгир эмгэн Ардаа гэдэстэй	- өвөр, нүүр тал, өмнө (урд) -ар талд, цаад талд хойд талд (ард)	- хүний шаант чөмөгний нарийн үзүүр тушаа газар (хөлийн шилбэ)
11.	Хөлийн шилбэ	Миний гэдэс өмнөө байхад Чиний гэдэс хойноо байна	-би гэдэг төлөөний үгийн харъяалахын тийн ялгалын хэлбэр (миний) -чи гэдэг төлөөний үгийн хаьяалахын тийн ялгалын хэлбэр (чиний)	- хүний шаант чөмөгний нарийн үзүүр тушаа газар (хөлийн шилбэ)
12.	Хөл	Өдөр гэртэй Шөнө гадаа	- нар гарах цагаас нар шингэх хүртэлх үе (өдөр) - нэгэн хоногийн үдшээс гэгээрэх хүртлэх цаг (шөнө)	- амьтны газар гишгэх мөчийн нэр (хөл)
13.	Хөлийн шилбэ	Урдаа нуруутай Ардаа гэдэстэй	- өвөр, нүүр тал, өмнө (урд) -ар талд, цаад талд хойд талд (ард)	- хүний шаант чөмөгний нарийн үзүүр тушаа газар (хөлийн шилбэ)
14.	Ус авах	Очихдоо хоосон Ирэхдээ дүүрэн	-явж хүрэх, тэнд хүрэх (очих) -одох явахын эсрэг утга (ирэх) -үгээгүү; ядуу (хоосон) -саванд юм агуулахад уг савны багтаах хэм хэмжээндээ хүрсэн (дүүрэн)	- устөрөгч хүчилтөрөгч хоёрын химийн цэвэр нийлэл болох өнгөгүй, тунгалаг, шингэн зүйл зөөж авчрах (ус авах)
15.	Уур, нүдүүр, будаа	Орол гарал аавтай Олгой мухар ээжтэй Олон шар хүүхэдтэй	- аливаа юм, юмны дотор хүрээнд, харьяанд багтах, холбогдох, нийлэх (орол) -юмны буй болох, үүсэх, эхлэх, далд байсан юм ил болох (гарал) - эцэг (аав) -эх (ээж) - бага насны хөвгүүд; охид; нялх хүүхэд; хөхүүл хүүхэд; эрэгтэй хүүхэд; эмэгтэй хүүхэд (хүүхэд)	- юм хийж нүдэж нунтаг болгох сав (уур) - няцлах нунтаглах юмыг цохих дэлдэх зэвсэг (нүдүүр) - үр тариа (будаа)
16.	Хөл уур	Өмнө айл будаа иднэ Хойд айл шороо иднэ	- урд зүг (өмнө) - умар, хойт зүг (хойд)	- тариа зэргийн юмыг гишгэж нүдэхээр тохируулж хийсэн нэгэн зүйл уур (хөл уур)
17.	Данх	Орох нь оройгоороо Гарах нь хажуугаараа	- аливаа юм, юмны дотор хүрээнд, харьяанд багтах, холбогдох, нийлэх (орох) -юмны буй болох, үүсэх, эхлэх, далд байсан юм ил болох (гарах)	-цай агуулах сав (данх)
18.	Данх	Тагдай эмгэний Авах ам нь дээрээ Өгөх ам нь хажуудаа	- юмыг өөрийн болгох (авах) - авах гэдгийн эсрэг утга (өгөх)	-цай агуулах сав (данх)
19.	Домбо, саахуу	Өндөр хүн өвчүүгүй Богино хүн багалзуургүй	- дээш доошоо их, урт (өндөр) - уртын эсрэг утга, охор, уртгүй (өогино)	-шингэн зүйл агуулаx цоргогүй xараатай сав (домбо) -сэдэг сав (саахуу)
20.	Дэвэр	Нуруун дээрээ нугастай Нугасан дээрээ таглаатай Бөхийвөл бөөлжиж Гэдийвэл хэхэрнэ	- тонгойх, урагш мэхийх (бөхийх) - гэдгэр болох, гэдрэг болгох (гэдийх)	-шингэн буцламгай юмны савнаасаа халих (дэвэр)
21.	Халуун сав	Өөрийн бие нь хүйтэн Өвөртөлсөн юм нь халуун	- бодисын хөдөлгөөний тусгай нэгэн хэлбэр бөгөөд бодисын өчүүхэн хувь молекул, атомын хөдлөхөд бий болох илч (хүйтэн) - халуун гэдэгтэй эсэргүүцэлдсэн утга, юмны сэрүүн жихүүний нь (халуун)	-хийсэн юмны халууныг удаан хугацаагаар барьж чадах сав (халуун сав)
22.	Будаа нүдэх	Овоохой дотор Олон хүүхэд Олж гардаг нь Ганц муу өвгөн	-цөөн гэдэгтэй эсэргүүцэлдсэн утга,тоо үлэмж, их (олон) -бусадтай хамтраагүй, нэгээрээ, нэг, өрөөсөн (ганц)	-үр тариаг бяцлах (будаа нүдэх)
23.	Хутга, савх	Манай хүүхэд маханд дуртай Манжийн хүүхэд будаанд дуртай	-амьтан, ургамалын яс арьс хоёрын завсар дахь нэхдэс (мах) -үр тариа (будаа)	-нэгэн этгээдэд иртэй, бариул бүхий огтлох зэвсэг (хутга) -хоёр нарийн урт яс буюу хулс зэргээр хийж хоол хавчин этэж идэх хэрэгсэл (савх)
24.	Шаазан	Арчихад өнгө нь гардаг Алдахад амь нь гардаг	-арчуур мэтээр шүргүүлэн үрж арилгах, зүлгэх, цэвэрлэх (арчих) -барьж байсан юмыг осолдож унагаах (алдах)	- элс шавар зэргийг боловсруулж хийсэн эд хэрэглэл (шаазан)
25.	Тогоо нэрэх, жалавч, бүрхээрийн тосгуур, цорго, лонх	Дээр дэндийн гол Доор дондын гол Худ худын гол Худаг усны бумбаахай	- дээшлэх, ахих, өөдлөх (дээр) - дээшийн эсрэг үг, доод тал руу (доор)	- үхрийн айргаар архи нэрэх (тогоо нэрэх) - тогоо нэрэхэд бүрхээрийн дээд этгээдэд тавьж, хүйтэн ус хийж халаадаг жижигхэн тогоо (жалавч) - тогоо нэрэхэд тогоон дээр тавих мод, бургасаар хийсэн ёроол хавхаггүй, торх суулга мэт хэрэглэлийн архийг тосож авах тавиур (бүрхээрийн тосгуур) - сав суулга зэрэг юмны цутган гарахад зориулсан сүв бүхий газар (цорго) - шингэн зүйл агуулах шавар буюу шилэн сав (лонх)

26.	Тогоо нэрэх	Дээр нь суусан Дэнхэр ноён Доор нь суусан Донхор ноён Уруу харсан Унхар ноён Удмаа дуурайсан Шээрэн ноён	- дээшлэх, ахих, өөдлөх (дээр) - дээшийн эсрэг үг, доод тал руу (доор)	- үхрийн айргаар архи нэрэх (тогоо нэрэх)
27.	Тогоо нэрэх	Мод өөд гарахдаа могойчилж гарав Мод уруу буухдаа зөгийчилж гүнгэнэв	- дээш (өөд) - дээрээс доошоо; уруу (уруу)	- үхрийн айргаар архи нэрэх (тогоо нэрэх)
28.	Тогоо нэрэх	Тэмээ тэмээ тэшээд байдаг Тэр арыг бариад гүйдэг Хавар намрыг мэдээд байдаг Хажуугийн худагруу гүйгээд ордог	- сарны зурхайн ёсны нэг, хоёр, гуравдугаар гурван сар; нарны зурхайн хоёрдугаар сарын дундчаас тавдугаар сарын дунд хүртлэх үе, өвлийн дараа ирэх улирал (хавар) - зуны дараах улирал 7, 8, 9-р гурван сар (намар)	- үхрийн айргаар архи нэрэх (тогоо нэрэх)
29.	Тогоо нэрэх	Тэнгэр газар хоёрт Тэхийн модон барьц Тэнэг цэцэн хоёрт Үрэмч шувуу толмооч	- газрын дээд хязгаарт байх агаар мандал (тэнгэр) -шороо, хөрс, дэлхий (газар) - ухаан мэдрэл мохдог дорой (тэнэг) - ухаан сэргэлэн, үг утга оновчтой сайн (цэцэн)	- үхрийн айргаар архи нэрэх (тогоо нэрэх)
30.	Тогоо	Ар нь асга Өвөр нь зүлэг	- хойно, хойд тал (ар) - арын эсрэг утга, юмны өмнөх, энгэр, урд этгээд (өвөр)	- идээ болгох сав; тогоо шанага (тогоо)
31.	Тогоо	Өвөр нь өөх тос Ар нь асга хад	- хойно, хойд тал (өвөр) - арын эсрэг утга, юмны өмнөх, энгэр, урд этгээд (ар)	- идээ болгох сав; тогоо шанага (тогоо)

32.	Тогооны бариул	Сайн авгай нэг тийшээ нүүртэй Салан авгай хоёр тийшээ нүүртэй	- муугийн эсрэг утга (сайн) - осол, задгай, назгай, нягт нямбай биш (салан) -ганцхан чигт (нэг) -хоёр өөр өөр чигт (хоёр)	- тогоог барихад жийрэг болгон хэрэглэх зүйл (тогооны бариул)
33.	Архи уусан согтуу хүн	Эрэгчин цагаан гүүнээс Эрх хар унага гарна Үүнийг унасан хүн Бууж бут мөргөнө Босож ботго мөргөнө	- дээрээс доош болох (буух) - хэвтээ суугаа хүн амьтан буюу юм дээш болон босох зогсох (босох)	- согтох, үргэлжлэн архи уусан хүн (архи уусан согтуу хүн)
34.	Хөөрөгтэй тамхи	Баримын чинээ биетэй Бадмаараг жинстэй Энд тэндхийн хүнийг Эн тэргүүн танилцуулдаг	- тэнд биш, энэ газарт байгаа юмыг зааж хэлэцлэхэд хэрэглэх үг (энд) - энд биш гэж нөгөө хол зайтай байгаа юмыг заан хэлэлцэхэд хэрэглэх үг (тэнд)	- хамарт үнэрлэж хэрэглэх тамхитай сав (хөөрөгтэй тамхи)
35.	Хөөргөөр тамхилах	Тав таван хүнээр хүргүүлнэ Таних танихгүй хүнтэй мэндэлнэ	- юмыг мэдэх, ялгах, олж харах (таних) -мэдэж, ялгаж чадахгүй байх (танихгүй)	-хөөрөгтэй тамхиа харилцан солилцож татах, мэндчилэх (хөөргөөр тамхилах)
36.	Жинс	Эрхийн чинээ биетэй Дэлхийн чинээ алдартай	- хүний гар хөлийн нэгдүгээр том хуруу (эрхий) - өөрийн тэнхлэгийг даган эргэж нарыг тойрох; нарнаас гадагших гуравдугаар гариг буюу ертөнц (дэлхий)	- малгайн сампин (жинс)
37.	Өмд өмсөх	Орохдоо нэг хаалгаар Гарахдаа хоёр хаалгаар	- аливаа юм, юмны дотор хүрээнд, харьяанд багтах, холбогдох, нийлэх (орох) -юмны буй болох, үүсэх, эхлэх, далд байсан юм ил болох (гарах)	- биеийн доод хэсгийг бүсэлхий хүртэл бүрхэх салгаатай хувцас өмсөх (өмд өмсөх
38.	Ханцуй	Өдөртөө чөмөгтэй Шөнөдөө чөмөггүй	- нар гарах цагаас нар шингэх хүртэлх үе (өдөр) - нэгэн хоногийн үдшээс гэгээрэх хүртлэх цаг (шөнө)	- дээл хувцасны гарт өмсөх хэсэг (ханцуй)
39.	Дээлийн товч	Ах дүү арвуул Өглөөдөө цуглаад Оройдоо салж одох	- үүр цайхаас эхлэн бага үд хүртэлх үе (өглөө) - үдэш (орой)	- шилбийн нүх, тусгай гаргасан нүхэнд оруулж торгох зүйл (дээлийн товч)
40.	Товч, шилбэ	Долоон ишиг Өдөртөө хөгнөөтэй Шөнөдөө тавиастай	- нар гарах цагаас нар шингэх хүртэлх үе (өдөр) - нэгэн хоногийн үдшээс гэгээрэх хүртлэх цаг (шөнө)	- шилбийн нүх, тусгай гаргасан нүхэнд оруулж торгох зүйл (товч) - дээл хувцасны товч торгох гогцоо оосор (шилбэ)
41.	Товч, шилбэ	Ой муутын хонийг Өглөө нийлүүлээд Орой ялгана	- үүр цайхаас эхлэн бага үд хүртэлх үе (өглөө) - үдэш (орой)	- шилбийн нүх, тусгай гаргасан нүхэнд оруулж торгох зүйл (товч) - дээл хувцасны товч торгох гогцоо оосор (шилбэ)
42.	Товч, шилбэ	Өглөө бүр залгана Үдэш бүр салгана	- үүр цайхаас эхлэн бага үд хүртэлх үе (өглөө) - нар шингэхийн орчмоос цагаан гэгээ тасрах хүртлэх үе (үдэш)	-шилбийн нүх, тусгай гаргасан нүхэнд оруулж торгох зүйл (товч) - дээл хувцасны товч торгох гогцоо оосор (шилбэ)
43.	Товч	Өдөр уяатай Шөнө тавиатай	- нар гарах цагаас нар шингэх хүртэлх үе (өдөр) - нэгэн хоногийн үдшээс гэгээрэх хүртлэх цаг (шөнө)	-шилбийн нүх, тусгай гаргасан нүхэнд оруулж торгох зүйл (товч)
44.	Товч, шилбэ	Таван бүлтгэр Өлзийтийн хонь Өглөөдөө нийлнэ Шөнөдөө бэлчинэ	- үүр цайхаас эхлэн бага үд хүртэлх үе (өглөө) - нар шингэхийн орчмоос цагаан гэгээ тасрах хүртлэх үе (шөнө)	-шилбийн нүх, тусгай гаргасан нүхэнд оруулж торгох зүйл (товч) - дээл хувцасны товч торгох гогцоо оосор (шилбэ)
45.	Товч	Тавнангийн Таван шар хүүхэд Өдөртөө уяатай Шөнөдөө тавиатай	- нар гарах цагаас нар шингэх хүртэлх үе (өдөр) - нэгэн хоногийн үдшээс гэгээрэх хүртлэх цаг (шөнө)	-шилбийн нүх, тусгай гаргасан нүхэнд оруулж торгох зүйл (товч)
46.	Бүс бүслэх	Чи эндээ бай Би түнхнийг Түргэн тойроод ирье	-хоёрдугаар биеийн ганц тоог заасан төлөөний үг (чи) - нэгдүгээр биеийн төлөөний ганц тоо (би)	-бүсийг биедээ ороон бэхлэх, уях (бүс бүслэх)

47.	Гутал, оймс, хөл	Их гэр Их гэр дотор Бага гэр Бага гэр дотор Балчир хүүхэд	- бага гэдэгтэй эсрэгцэлдсэн утга, хэмжээгээр үлэмж (их)                                           - хэмжээгээр их биш, жижиг, том биш (бага)	-хөлд оймсны гадуур өмсөх түрийтэй хувцас (гутал) -хөлд гутлын дотуур өмсөх хувцасны зүйл (оймс) -амьтны газар гишгэх мөчийн нэр (хөл)
48.	Хөө хуяг	Чин чин чилээхэй Чингис хааны гялаахай Аг дээлийн зах Алтан мөнгөн гялаахай	- хувилахуйн ухааны нэгэн язгуур махбод; шар өнгөтэй төмөрлөг              эрдэнийн зүйл, давтагдан сунах чанар үлэмж (алтан)                                                                     - цагаавтар өнгөтэй, өнгөлөг, үнэт төмөрлөг (мөнгөн)	- толгойгоор өмсөх, энгэргүй,  төмөрлөгөөр хийсэн хувцас, урьдын цагт цэргийн хүмүүс өмсч байсан (хөө хуяг)
49.	Хөө хуяг	Чин чин чилээхэй Чиний миний билүүхэй Хана торгон зах Алтан бүсний горхи	-чи гэдэг төлөөний үгийн хаьяалахын тийн ялгалын хэлбэр (чиний) - би гэдэг төлөөний үгийн харъяалахын тийн ялгалын хэлбэр (миний)	- толгойгоор өмсөх, энгэргүй, төмөрлөгөөр хийсэн хувцас, урьдын цагт цэргийн хүмүүс өмсч байсан (хөө хуяг)
50.	Пионерийн бүч	Гурван үзүүртэй Гуа улаан өнгөтэй Хол ойргүй алдартай Хосгүй зоригтны сүлд	- ойрын эсрэг утга, алс, зайтай (хол) - хол гэдэгтэй эсэргүүцэлдсэн утга, алс биш, зайтай биш, дөт, хол биш, холгүй (ойр)	- хүүхдийн хувьсгалт байгууллагын гишүүнийг илэрхийлсэн зангиа (пионерийн бүч)
51.	Гэр	Хашаа нь дотроо Хана нь гаднаа	- гадна, гадар гэдгийн эсрэг санаа (дотор) - дотно гэдгийн эсрэг утга (гадна)	- хүний оршин суух орон, сууц (гэр)
52.	Гэр буулгах, барих	Эвдэхийн муугаар эвдэж Эмчлэхийн сайнаар эдгээнэ	- юмыг бүтэнгүй болгох, хэмхлэх (эвдэх) - өвчнийг засах анагаах, эмнэх (эмчлэх)	-гэр хураах (гэр буулгах) - гэрийг цогцлон байгуулах (гэр барих)
53.	Тоононы даага, төмрийн өрөм	Адууны нэртэй мод Идээний нэртэй төмөр	- хатуу иштэй олон наст ургамал, ишнээс салаа мөчир гарч модны саглагар орой болно (мод) - хувилахуй ухааны махбод болох мөнгөлөг өнгөтэй хүнд төмөрлөг; ган, ширмийн гол бүрэлдэхүүн нь болно (төмөр)	- толгой талыг холбосон хоёр унь (тоононы даага) - хувилахуй ухааны махбод болох мөнгөлөг өнгөтэй хүнд төмөрлөг (төмрийн өрөм)
54.	Унь, тооно	Урт хүүхэн Улаараа нүхтэй Богино хүүхэн Борвиороо нүхтэй	- охор, богино гэдэгтэй эсрэг утга (урт) - уртын эсрэг утга, охор, уртгүй (богино)	- гэрийн хана дээр бөгсийг тогтоон бэхэлж, тооныг зүг бүрээс үзүүрийн углуургаар тогтоох урт урт моднууд (унь) - монгол гэрийн унь тогтоож байдаг, цамхагтай дугуй цагариг; таван ханатай (тооно)
55.	Унь өлгөх	Тайжийн тэмээ Талаар дүүрэхэд Танайх манайх гэхгүй Тааралдсаны нь барьж унана	- танай өөрийнх (танайх) - тэднийх гэдгийн эсрэг утга (манайх)	- гэрийн хана дээр бөгсийг тогтоон бэхэлж, тооныг зүг бүрээс үзүүрийн углуургаар тогтоох урт урт моднууд эвлүүлж бүтээх, босгох, байгуулах (унь өлгөх)
56.	Ханын үдээр	Гадаа ч нэг хөх бух Гэрт ч нэг хөх бух	- дотоодод биш, гадна (гадаа) - хүний оршин суух орон, сууц (гэрт)	- ханыг товчлон үдэх бэхлээс (ханын үдээр)
57.	Ханын үдээр	Гэрт нудрам Гадаа нудрам	- хүний оршин суух орон, сууц (гэрт) - дотоодод биш, гадна (гадаа)	- ханыг товчлон үдэх бэхлээс (ханын үдээр)
58.	Хана	Дэлгэхэд дээврийн чинээ Хамхихад ханцуйн чинээ	- тэнийлгэх, толийлгох, сарвайлгах(хана) - хавсран битүүлэх, хаах (хамхих)	- гэрийн туургаар босгон барих тор мод (хана)
59.	Ханын толгой	Ишгэн эвэр ийшээ тийшээ Хонин эвэр хойшоо урагшаа	- энэ тийш ийш бол ийш тийш явах ийш (ийшээ) - ийшээ гэдгийн эсрэг утга (тийшээ) - дараа, хожим (хойшоо) - өмнө зүгт, урд зүгт (урагшаа)	- унины бөгсийг тавьж тогтоох жижиг ацнууд (ханын толгой)
60.	Ханын толгой	Ишигний эвэр Ийшээ тийшээ	- энэ тийш ийш бол ийш тийш явах ийш (ийшээ) - ийшээ гэдгийн эсрэг утга (тийшээ)	- унины бөгсийг тавьж тогтоох жижиг ацнууд (ханын толгой)
61.	Ханын үдээр	Цаанаа ч шалз Наанаа ч шалз	- наана гэдгийн эсрэг утга, юмны чанд этгээд (цаанаа) - энэ талд, энэтээ, энд, дэргэд (наанаа)	- ханыг товчлон үдэх бэхлээс (ханын үдээр)

62.	Босго, тотго	Ариун, бузар хоёр	- буртаггүй, цэвэр (ариун) - бохир буртаг болсон, хир буртагтай, ариун цэвэр биш (бузар)	- үүд хаалганы дор байх хөндлөн мод (босго) - гэр байшингийн хаалганы дээд этгээд (тотго)
63.	Хаалганы оньс	Иймхэн модон дээр Тиймхэн шувуу	- чамлах санаа,баахан ийм,ердөө (иймхэн) - барагтайхан, муухан, базаахгүй, тааруухан (тиймхэн)	- хаалгыг түгжих бэхлэх оньс, хөндлөн даруулга, мод төмөр зэрэг юм; түгжээс (хаалганы оньс)
64.	Тотго, босго	Манай бурхан ширээн дээр Танай бурхан шороон дээр	- тэднийх гэдгийн эсрэг утга (манай) - танай өөрийнх (танай)	- гэр байшингийн хаалганы дээд этгээд (тотго) - үүд хаалганы дор байх хөндлөн мод (босго)
65.	Хаалганы оньс	Өдөр унтдаг Шөнө сэрдэг	-нойрт эзлэгдэн байх (унтах) -мэдрэх, сэрэгдэх (сэрэх)	-хаалгыг түгжих бэхлэх оньс, хөндлөн даруулга, мод төмөр зэрэг юм; түгжээс (хаалганы оньс)
66.	Хаалганы оньс	Өдөр хэвтээ хүү Шөнө босоо хүү	-босоо биш, намхан (хэвтээ) -дээрээс доош шулуун эгц (босоо)	- хаалгыг түгжих бэхлэх оньс, хөндлөн даруулга, мод төмөр зэрэг юм; түгжээс (хаалганы оньс)
67.	Үүд	Ноорхой хэвнэгийг Ноён ч нөмрөнө Нохой ч нөмрөнө	-эзэн, эрх сүрээр даран дарангуйлагч этгээд (ноён) -хөхөөр тэжээгч араатны тусгай аймагт багтах тэжээвэр амьтан (нохой)	- орох, гарах хаалга (үүд)
68.	Босго алхах	Бор даагаа Босон суун зайдлах	-хэвтээ суугаа хүн амьтан буюу юм дээш болон босох зогсох (босох) -бөгсөөрөө юман дээр тулж байх (суух)	- үүд хаалганы дор байх хөндлөн мод; босгон дээгүүр алхах (босго алхах)
69.	Хаалга савлах	Бор морь Буруу зөвгүй зайдлах	-зөв гэдэгтэй эсэргүүцэлдсэн утгатай үг (буруу) -аливаа юмны зүйтэй, зохистой (зөв)	-үүд байн байн савлах (хаалга савах)
70.	Гэрийн бүслүүр	Би энэгээр Чи тэрүүгээр Билүүтийн голд уулзъя	-нэгдүгээр биеийн төлөөний ганц тоо (би) -хоёрдугаар биеийн ганц тоог заасан төлөөний үг (чи)	-гэрийг тойруулан бэхэлсэн зүйл (гэрийн бүслүүр)
71.	Гэрийн бүслүүр	Чи тэрүүгээр яв Би энүүгээр явъя Хааны үүдэнд очиж харгая	-тэр талаар, нөгөө талаар, цаагуур, түүгээр (тэрүүгээр) -энэ хавиар гэж заах төлөөний үг (энүүгээр)	- гэрийг тойруулан бэхэлсэн зүйл (гэрийн бүслүүр)
72.	Өрх	Ганц харагч үнээгээ Өглөө хойш нь тууна Үдэш урагш нь тууна	- үүр цайхаас эхлэн бага үд хүртэлх үе (өглөө) - нар шингэхийн орчмоос цагаан гэгээ тасрах хүртлэх үе (үдэш) -дараа, хожим (хойш) -өмнө зүгт, урд зүгт (урагш)	- монгол гэрийн тооно дээгүүр бүтээж хэрэглэх исгий зэрэг юм (өрх)
73.	Зүү, утас	Зүүн хүний хоёр хүүгийн Урт нь зөөлөн биетэй юм    Богино нь хатуу биетэй юм	-хатуу ширүүн, хатан гэдгийн эсрэг утга (зөөлөн) -зөөлөн гэдгийн эсрэг утга (хатуу)	- сүвлэх сүвэгч бүхий нарийн төмөрлөг (зүү) -ёнхор, хөвөн зэргийг нарийн болгож цувж нийтгэсэн нь; юм оёх утас, хөгжмийн утас (утас)
74.	Утастай зүү	Найрхан хээр Наашаа цаашаа хоёр гүйнэ	-цаашийн эсрэг утга (наашаа) -нааш гэдгийн эсрэг утга, чанагш (цаашаа)	- ёнхор, хөвөн зэргийг нарийн болгож цувж нийтгэсэн нь; юм оёх утас, хөгжмийн утастай нарийн төмөрлөг (утастай зүү)
75.	Хуруувч	Чи над тустай Би чамд тусгүй Чамайг эзгүйд  Миний толгой өвдөнө	-хоёрдугаар биеийн ганц тоог заасан төлөөний үг (чи) - нэгдүгээр биеийн төлөөний ганц тоо (би)	- юм оёход зүүг жийрэглэн түлхэх хэрэглэл (хуруувч)